Iako je hiljadama godina izloženo atmosferskim prilikama, impozantno kamenje Stounhendža se ne raspada. Naučnici objašnjavaju zašto.
Prva sveobuhvatna naučna analiza impozantnih kamenih blokova Stounhendža otkrila je tajnu velike otpornosti na vremenske uticaje tog slavnog praistorijskog spomenika u južnoj Engleskoj starosti između 4000 i 5000 godina.
Naučnici su u objavljenom istraživanju opisali niz testova kojima su proučavali unutrašnjost jednog od peščanih blokova, poznatih kao sarsenovo kamenje, kako bi dobili uvid u geologiju i hemijski sastav tih megalita iz neolita i bronzanog doba (3000.-1000. pre nove ere).
Oni su proučavali uzorke jezgra iz jednog od sarsena, Kamena 58, izvađenog tokom konzervatorskih radova 50-ih godina. Taj blok je decenijama čuvan u Sjedinjenim Državama, a u Britaniju je vraćen 2018. na dodatne analize.
Sarseni su izrađeni od tzv. ‘silkrita’ koji se postupno formirao unutar nekoliko metara površine zemlje kao rezultat podzemnih voda koje cirkulišu kroz zakopani sediment.
Silkrit je stvrdnuta zemlja (otporna na mrvljenje) koja nastaje kada rastopljeni silicijum dioksid zacementira površinsku zemlju, pesak i šljunak. Rezultati istraživanja su pokazali da je jezgro sačinjeno uglavnom od zrnaca kvarca veličine peska čvrsto zacementiranih ukrštenim kristalima kvarca.
Izuzetno otporan, izdržljiv i trajan kvarc se ne raspada i ne erodira čak ni kada je hiljadama godina izložen atmosferskim prilikama.
„To objašnjava otpornost tog kamena na atmosferske uticaje i zašto je idealan materijal za izgradnju spomenika“, rekao je geomorfolog Dejvid Neš sa Univerziteta Brajton koji je predvodio istraživanje objavljeno u časopisu PloS ONE.
Analizirani Kamen 58 visok je sedam metara, sa još dva metra ukopana u zemlju, a gornji deo je težak oko 24 tone.
Uzorak jezgra je u obliku kamenog štapa širine 2.5 centimetara i dužine oko metar, bež boje koja je svetlija od svetlosivog spoljašnjeg dela megalita.
Naučnici su se služili raznim metodama istraživanja, uključujući CT skeniranje, rentgensko snimanje, mikroskopske analize i razne geohemijske tehnike.
„Naš maleni uzorak je sada verojatno najanaliziraniji kamen uz kamen s Meseca“, rekao je Neš.
Za sada nije jasno kada se taj kamen formirao, iako su neki istraživači otkrili ugrađena zrnca peska koja datiraju iz geološke ere koja se odvijala pre 1.6 i 1 milijarde godina.
IZVOR: RTV I FOTO: EPA
