Vrhovni sud SAD saopštio je da će razmotriti ustavnost plana administracije Donalda Trump-a da ograniči birthright citizenship – ustaljeno pravo prema kojem svako dete rođeno na teritoriji Sjedinjenih Država automatski dobija američko državljanstvo. Ova odluka suda mogla bi da preoblikuje jedno od najdugoročnijih i najstabilnijih tumačenja 14. amandmana.
U septembru je Donald Trump zatražio da sud podrži njegovu inicijativu da se ukine automatsko državljanstvo za decu nedokumentovanih imigranata i stranaca koji borave u SAD na kratkoročnim vizama. Reč je o izvršnoj uredbi koju je Trump potpisao na početku svog drugog mandata, a koju mnogi pravni stručnjaci ocenjuju kao protivnu Ustavu.
Administracija je takođe zatražila od sudija da donesu konačnu odluku o tome da li predsedničko ovlašćenje može biti dovoljno da se ovo pravo ukine bez odobrenja Kongresa.
Vrhovni sud je potvrdio da će razmatrati slučaj.
Usmene rasprave očekuju se u aprilu 2026. godine, a presuda najkasnije do kraja juna iste godine.
Šta Ustav kaže o državljanstvu po rođenju?
Decenijama se pravo na birthright citizenship tumačilo jasno:
dete rođeno u SAD dobija državljanstvo bez obzira na imigracioni status roditelja.
- odeljak 14. amandmana navodi:
„Sva lica rođena ili naturalizovana u Sjedinjenim Državama, i podložna njihovoj jurisdikciji, jesu državljani Sjedinjenih Država i države u kojoj borave.“
Istorijski, izraz „podložni jurisdikciji“ odnosio se isključivo na decu stranih diplomata, a ne na decu nedokumentovanih imigranata ili posetilaca sa privremenim vizama.
Šta tvrdi Trump-ova administracija?
Trump i pojedini republikanski saveznici smatraju da je pravo na državljanstvo po rođenju pogrešno prošireno na decu roditelja koji se u SAD nalaze ilegalno. Prema njihovom tumačenju, 14. amandman ne bi trebalo da obuhvata one koji nisu „zakonito prisutni“.
Plan administracije predviđa da birthright citizenship važi samo ako je najmanje jedan roditelj:
- američki državljanin, ili
- zakoniti stalni rezident (green card holder).
Pravo bi bilo uskraćeno deci rođenoj od roditelja koji su privremeni legalni posetioci ili koji su u zemlju ušli nezakonito.
Zašto je ovo pitanje toliko važno?
Odluka Vrhovnog suda mogla bi:
- da redefiniše osnovni princip američkog državljanstva star više od 150 godina,
- da utiče na imigracionu politiku i status miliona porodica,
- da otvori presedan o tome koliko daleko može ići predsednička izvršna moć.
Iako ishod nije izvestan, pravni stručnjaci upozoravaju da bi ukidanje birthright citizenship predstavljalo jednu od najradikalnijih promena ustavnog tumačenja u modernoj istoriji SAD.
IZVOR: EN.AS.COM I FOTO: PEXELS
